محتوا :
شاید برای شما نیز جای تأمل داشته باشد اگر بدانید که داکت اسپلیت یکی از پرکاربردترین سیستم‌های تهویه در ساختمان‌های امروزی محسوب می‌شود. دستگاهی که به‌صورت توکار و در پشت سقف کاذب نصب می‌شود و از طریق کانال می‌تواند هوای قسمت‌های مختلف خانه را تهویه کند و پس از فیلتر کردن هوا و تنظیم دما آن را به کانال‌های مربوطه می‌فرستد. حال با این مقدمه، در ادامه این نوشته از سازه یاب به بررسی ابعاد و جوانب مختلف این محصول می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
داکت اسپلیت چیست؟
داکت اسپلیت نوعی سیستم سرمایشی گرمایشی است که در فصل سرد زمستان محیط را گرم و در فصل گرم تابستان محیط را خنک می‌کند. به‌طور کلی داکت اسپلیت‌ها از دو قسمت اصلی کندانسور و هواساز تشکیل شده است. کندانسور شامل چند قطعه پروانه، کمپرسور، دینام، فین و … می‌باشد و هواساز نیز شامل فیلتر، سینی، کویل، دینام، اوپراتور، پروانه و … می‌باشد. این سیستم سرمایشی و گرمایشی از متداول‌ترین سیستم‌های تهویه در دنیا به شمار می‌آید. این سیستم در اکثر ساختمان‌های مسکونی، ویلایی، تجاری، اداری و … کاربرد دارد و به‌طور هم‌زمان می‌تواند تهویه کل فضاهای یک واحد آپارتمانی را انجام دهد. حال با توجه به این تعریف در ادامه در باب این قطعات و کلیت دستگاه داکت اسپلیت توضیحات بیشتری خواهیم داد.
آشنایی با اجزای اصلی داکت اسپلیت
همانند هر دستگاه و سیستم دیگری به‌منظور شناخت بهتر آن سیستم نیاز است تا پس از آشنایی اجمالی با آن به بررسی اجزای اصلی آن بپردازید، چراکه تشخیص بهتر اجزا به رفع اشکال دستگاه در هنگام وقوع هر نوع عیبی کمک شایانی می‌کند. همچنین به‌منظور یک خرید آگاهانه نیز شناخت جامع دستگاه کاملاً بااهمیت می‌باشد. حال با توجه به این توضیحات اجزای اصلی داکت اسپلیت را برای شما عزیزان لیست نموده و من باب هر کدام از آن‌ها توضیحاتی اجمالی را خواهیم داد. از اجزای مهم و اصلی در داکت اسپلیت می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
یونیت داخلی یا اواپراتور
به‌طور کلی محل قرارگیری یونیت داخلی درون سقف بین طبقات می‌باشد و پنل داخلی آن را به‌عنوان اواپراتور و یا هواساز نیز در بین اهالی فن می‌شناسند. اجزای تشکیل‌دهنده پنل داخلی شامل کویل اواپراتور که حاوی ماده‌ی مبرد می‌باشد، فن و الکتروموتور که این قطعات با شروع بکار و چرخش دمای ایجاد شده توسط مبرد را به سمت دریچه‌های خروجی هوا منتقل می‌کنند و همچنین سینی درین است. جالب است بدانید که با جریان ماده‌ی مبرد درون کویل مقداری رطوبت به‌صورت قطره‌های آب روی لوله‌های جمع می‌شود که سینی درین از چکه کردن آن درون سقف جلوگیری می‌کند. در این بخش همچنین شاهد مسیر خروجی هوا با فیلترهای تصفیه هوا می‌باشیم که سبب افزایش کیفیت و بهبود هوای ورودی می‌شود. تمامی این اجزا درون یک محفظه مستطیل شکل تعبیه شده‌اند.
یونیت خارجی یا کندانسور
کندانسور یا یونیت خارجی نیز از کنار هم قرار گرفتن قطعات زیادی تشکیل شده است. از اساسی‌ترین جزء این سیستم می‌توان به کمپرسور اشاره کرد و لازم است بدایند که درون محفظه‌ی کمپرسور از گاز مبرد پر شده است. همچنین از دیگر اجزا کندانسور می‌توان به الکتروموتور که به کمپرسور متصل است اشاره نمود. ازجمله دیگر اجزای این بخش در داکت اسپلیت شیر منبسط کننده جریان مبرد، شیر چهار طرفه که وظیفه‌ی آن معکوس کردن حالت گرمایش و سرمایش است و در کنار آن‌ها فن نیز از دیگر اجزا تشکیل دهنده یونیت خارجی است. درواقع روی بدنه‌ی کندانسور فن‌هایی تعبیه‌شده که موجب جریان هوا و خروج گرمای حاصل از عملکرد کمپرسور می‌شود.
لوله‌های مسی رابط بین یونیت‌ها
این نوع از لوله‌ها همان‌طور که از نام آن‌ها نیز کاملاً مشخص است، یونیت داخلی را به یونیت خارجی به‌منظور عبور گاز مبرد به یکدیگر متصل می‌کنند.
کانال‌های توزیع‌کننده هوا
کانال‌ها ازجمله بخش‌هایی در این نوع از سیستم‌ها می‌باشند که قابلیت متصل نمودن یونیت داخلی را به دریچه‌ها داشته و در شکل‌های چهارگوش و یا گرد در داکت اسپلیت وجود دارند و هوای سرد شده را از یونست داخلی به سمت دریچه خروجی هدایت می‌کنند.
دریچه‌های ورود هوا
در انتهای هر کانال دریچه‌های تعبیه‌شده است که هوای گرم و یا سرد را به فضای موردنظر منتقل می‌کند.
ترموستات
به‌طور قاطع می‌توان این قطعه را یک کنترل‌کننده الکتریکی خودکار برای تنظیم دما در فضای بسته معرفی کرد. به‌طور کلی قطعه ترموستات را بر اساس ویژگی نامبرده به دستگاه‌های گرم و یا سرد کننده به‌منظور تثبیت دمای تنظیم وصل می‌کنند. درواقع عملکرد این بخش دستگاه به این شکل می‌باشد که ترموستات با رسیدن به نقطه دمای تنظیم شده و معین مدار برقی دستگاه را قطع کرده و در هنگامی که دما با افت مواجه شده و به 3 الی 5 درجه از نقطه دمای ثابت پایین‌تر برود، دوباره جریان مدار را وصل و دستگاه را روشن می‌کند.
انواع دستگاه‌های داکت اسپلیت در بازار
داکت اسپلیت‌ها هم مانند سایر وسایل دیگر دارای انواع مختلفی می‌باشند که در این قسمت به ارائه اطلاعاتی در باب انواع مختلف این سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی می‌پردازیم. درواقع می‌توان مطرح کرد که انواع داکت اسپلیت معمولاً دو نوع اینورتر و معمولی در بازار موجود می‌باشد که در نوع اینورتر موتور الکتریکی به‌صورت متغیر کار کرده و سرعت بالایی دارد و همین امر باعث سریع‌تر کار کردن آن می‌شود که می‌تواند در مصرف انرژی هم صرفه‌جویی کند. لازم به ذکر است که منظور از دور الکتریکی متغیر این است که با توجه به میزان دمایی که شما تنظیم می‌کنید در مواقعی که محیط خنک می‌شود دور متغیر کم شده و زمانی که دمای هوا گرم می‌شود دور متغیر زیاد می‌شود و همین امر سبب می‌شود در مصرف انرژی صرف جویی شود. از طرفی در نوع معمولی که دور موتور ثابت است موتور به‌صورت ثابت و همیشگی کار می‌کند و تا زمانی که شما نخواهید کم یا زیاد نمی‌شود؛ بنابراین همین امر نیز عاملی برای پرمصرف شدن اسپلیت معمولی نسبت به نوع اینورتر است.
آشنایی با مزایای دستگاه داکت اسپلیت
در کنار معایب قابل‌توجه ای که در ادامه این مقاله به‌طور کامل به آن اشاره خواهیم نمود باید اذعان کرد که داکت اسپلیت‌ها از مزایای قابل‌توجه ای نیز برخوردار می‌باشند که در این قسمت از سازه یاب به آن‌ها اشاره می‌کنیم. در حالت کلی می‌توان مطرح کرد که مهم‌ترین مزیت این نوع از دستگاه‌ها این است که این سیستم نسبت به سیستم‌های مرکزی استقلال کامل دارد و جالب است بدانید که در مقایسه با رادیاتور راندمان گرمایشی آن نیز بالاتر است. ضمناً لوله‌کشی گرمایشی داکت اسپلیت از سقف می‌باشد و حجم لوله‌کشی آب گرم با استفاده از این دستگاه کاهش میابد. علاوه بر این هزینه‌ی پایانی راه‌اندازی داکت اسپلیت با کویل تقریباً نصف هزینه‌ی سیستم‌های چیلر و مینی چیلر می‌باشد که این خود یکی از قابل‌توجه‌ترین مزایای داکت اسپلیت محسوب می‌شود. از آن جایی که در داکت اسپلیت از جداکننده روغن استفاده می‌شود، امکان لوله‌کشی بین یونیت‌های داخلی و خارجی با اختلاف ارتفاع 15 متر را فراهم می‌سازد که این امر موجب می‌شود در طولانی‌مدت کارایی دستگاه به‌خوبی حفظ شود. این دستگاه علاوه بر تأمین سرمایش کافی، گرمایش بسیار قوی دارد و می‌تواند بین 20 الی 30 درصد در مصرف برق در زمستان صرفه‌جویی کند. داکت اسپلیت ها می‌توانند به کمک فیلترهای قابل شست و شو، هوا را تصفیه کنند و فضایی به دور از آلودگی را پدید آورند. این وسیله می‌تواند به‌راحتی در هر فضایی قرار گیرد و برای سردترین و گرم‌ترین مناطق طراحی شود. سایر مزایای این دستگاه نیز به‌صورت لیست وار به شرح زیر است:
• سرمایش مطبوع در تابستان و مصرف برق کمتر در مقایسه با کولرهای گازی
• گرمایش بسیار قوی توسط کویل آب گرم از پکیج یا موتورخانه و صرفه‌جویی در مصرف گاز در زمستان
• حذف سیستم رادیاتور و لوله‌کشی‌های مربوطه و در کنار آن استقلال هر واحد ازنظر مصرف انرژی
• انتقال سرمایش و گرمایش مطبوع توسط کانال در هر واحد به تمام فضاها، حذف پنل ها و استفاده مناسب از فضای داخلی
• اجرای بسیار سریع توسط کانال‌های فلکسی عایق دار
• فیلتراسیون هوا توسط فیلترهای قابل شستشو
• کاهش هزینه تمام شده به‌وسیله حذف سیستم رادیاتور
• قابلیت نصب دستگاه برای فضاهای کوچک تا بزرگ
• امکان استفاده در ساختمان‌های در حال بازسازی با حداقل تعمیرات
• امکان طراحی سیستم متناسب با سردترین و گرم‌ترین مناطق
• عدم نیاز به استفاده از تکنسین نگهداری
مروری بر معایب داکت اسپلیت‌ها
در یک نگاه کلی می‌توان برای داکت اسپلیت‌ها چهار عیب مهم را لیست نمود که در این بخش به ارائه این معایب می‌پردازیم که به شرح زیر است:
عدم منطقه بندی نمودن فضای داخل
منظور از منطقه بندی نمودن، کنترل دمای اتاق‌ها و سالن‌ها به‌طور مستقل و جداگانه است و عدم منطقه بندی نمودن فضای داخل بدین معنی است که چندین اتاق متصل به یک داکت اسپلیت، نمی‌توانند دمای مستقل و جداگانه داشته باشند و همه آن‌ها هم‌دما خواهند بود و هم‌زمان باهم سرد یا گرم می‌شوند؛ بنابراین توصیه می‌شود که در هر نوع ساختمانی که به کنترل جداگانه و مستقل دما در اتاق‌ها و سالن‌های آن نیاز است، به‌جای داکت اسپلیت، از سیستم مینی چیلر یا فن کویل بهره گرفته شود.
بیشتر بخوانید : تهویه مطبوع
مصرف برق بالاتر نسبت به سیستم‌های دیگر
همان‌طور که توضیح داده شد در این سیستم کل فضای داخل با هم و به یک میزان تهویه می‌شود و برای مثال اگر فقط یک فرد در اتاق خود به تهویه نیاز داشته باشد، کل اتاق‌ها و سالن‌های دیگر متصل به آن سیستم، تهویه خواهند شد؛ بنابراین کاملاً طبیعی است که طی چنین فرایندی انرژی زیادی به هدر رفته و مصرف برق سیستم به‌شدت افزایش می‌یابد. البته در همین راستا لازم به ذکر است که با نصب یک ترموستات در هر اتاق و نیز نصب دریچه‌های ترموستاتیکی که با فرمان ترموستات به طور اتوماتیک باز و بست شوند می‌توان مقدار هوای ورودی به هر اتاق را کنترل و با توجه به نیاز کاهش یا افزایش یابد و با استفاده از چنین راه‌کاری در انرژی برق نیز تا حد قابل قبولی صرفه‌جویی نمود.
میزان صدای سیستم
جالب است بدانید که با توجه به اینکه یونیت داخلی این سیستم‌ها در سقف کاذب جاسازی شده است و از فن بزرگی در آن برای رساندن هوا به همه اتاق‌ها و سالن‌ها استفاده می‌شود و از طرفی هوا از کانال‌های متعدد عبور می‌کند، صدای کارکرد فن یونیت داخلی به فضای داخل منتقل می‌گردد؛ بنابراین با نصب داکت اسپلیت آلودگی صوتی را در فضا شاهد خواهید بود.
محدودیت در لوله‌کشی فضا
چنانچه از این سیستم در ساختمانی چند طبقه استفاده شود و حجم فضایی که قرار است توسط آن تهویه شود زیاد باشد باید همانند اسپلیت از چندین دستگاه و چندین سری لوله‌کشی بین یونیت‌های داخلی (داخل ساختمان) و خارجی (خارج از ساختمان) استفاده شود. در ضمن از آنجایی که بین یونیت خارجی و داخلی لوله‌کشی از نوع مسی است و گاز فریون در بین یونیت‌ها در جریان است، نمی‌توان یونیت خارج از ساختمان را نسبت به یونیت داخل ساختمان از یک متراژ مشخص دورتر نصب نمود زیرا گاز مبرد در لوله‌های طویل دچار افت فشار زیاد شده و راندمان سیستم کم می‌شود. این در حالی است که در سیستم‌های مرکزی دیگر مانند مینی چیلر و فن کویل یا چیلر و فن کویل، گاز مبرد به یونیت‌های داخل ساختمان ارسال نمی‌شود بلکه این آب سرد و گرم است که توسط چیلر یا مینی چیلر به فن کویل های درون ساختمان پمپاژ می‌شود و محدودیتی در حداکثر طول لوله‌کشی آن وجود ندارد و می‌توان به‌راحتی آن را بر روی بام و یا فضایی دورتر از ساختمان نصب نمود.
آشنایی با نحوه نصب داکت اسپلیت
هدف ما در این بخش از سازه یاب آشنایی شما با چگونگی نصب داکت اسپلیت است؛ بنابراین به‌منظور نصب، ابتدا باید یک مکان مناسب برای قرار دادن کندانسور در نظر بگیرید چراکه با قرار گرفتن آن در مقابل آفتاب و یا روی زمین قرار گرفتن آن باعث اختلال در عملکرد آن خواهد شد. سپس باید یک تیکه از سقف کاذب که درون راه رو و یا یک مکان دیگر را در نظر بگیریم و آن را به‌صورت حرفه‌ای درون سقف جاگیر کنیم پس از آن باید کانال‌کشی به تمام اتاق‌ها و … انجام شود. در مرحله بعدی از نحوه نصب باید کندانسور و هواساز به‌وسیله لوله‌های مسی و پلاستیکی به یکدیگر وصل شوند. در مرحله پایانی نیز باید به‌درستی برق آن را وصل کنید و آن را امتحان کنید درصورتی‌که مشاهده کردید به‌درستی کار می‌کند و صدای عجیب نشنیدید نصب به‌درستی انجام شده است.
نکاتی در زمینه خرید و نصب انواع داکت اسپلیت
در این بخش از سازه یاب به سراغ یکی از مهم‌ترین مسائل در زمینه آشنایی با داکت اسپلیت رفته و شما را با مواردی کلی در انتخاب و نصب این نوع از سیستم‌ها آشنا می‌کنیم که این موارد به شرح زیر است:
• در ابتدا باید دقت لازم را در انتخاب صحیح ظرفیت، برند و محل نصب داکت اسپلیت به خرج دهید. درواقع لازم به یادآوری است که به‌منظور تعیین ظرفیت داکت اسپلیت مورد نیاز، ابتدا نسبت به ارسال آخرین پلان معماری واحدها و طبقات ساختمان خود از طریق فکس یا ایمیل برای کارشناسان مربوطه فرستاده و سپس اقدام به خرید انواع دستگاه‌های سرمایش و گرمایش نمایید.
• تصمیم‌گیری دقیقی را در مورد استفاده از داکت اسپلیت نوع معمولی یا از نوع اینورتر اجرایی نمایید. چراکه اصولاً اینورترها با راه‌اندازی و تغییر دور آرام کمپرسور دستگاه امکان مصرف کمتر برق و جلوگیری از شوک الکتریکی را فراهم می‌نمایند.
• اجرای درست و اصولی کانال‌کشی و لوله مسی داکت اسپلیت یا اسپلیت کانالی به‌منظور بهره‌مندی از بالاترین کارایی سیستم داکت اسپلیت بسیار بااهمیت است.
• با توجه به اهمیت بالانس فن هوادهی در عملکرد داکت اسپلیت و ارتباط مستقیم آن با طول عمر بلبرینگ موتور، به‌منظور تداوم بالانس دینامیکی فن هوادهی دستگاه، نسبت به نصب کاملاً افقی و تراز شده انواع داکت اسپلیت در محل نصب خود نهایت دقت را مبذول فرمایید.
• با توجه به اینکه معمولاً در داکت اسپلیت‌ها از هوای برگشتی همان واحد استفاده می‌شود، لازم است قبل از قرار گرفتن و نصب داکت اسپلیت در بالای سقف کاذب یا هر فضای دیگری که محل قرارگیری دستگاه است، آن فضای نصب با تیغه چینی و یا نصب تایل از دیگر فضاهای عمومی ساختمان (در بالای سقف کاذب) مانند راهروها یا کریدورهای طبقات کاملاً جدا گردند و داکت اسپلیت در محل و موقعیتی نصب گردد که فقط هوای برگشتی همان واحد یا فضای موردنظر در آن جریان داشته باشد.
• برای اجرای لوله‌های مسی در ارتفاع، به ازای هر 6 متر طول لوله مسی از یک تله روغن استفاده نمایید.
• به طور کلی هزینه اجرای کانال‌های توزیع و برگشت هوای داخل واحدها و اجرای لوله‌های مسی بین داکت داخلی و پنل بیرونی داکت اسپلیت ها یا اسپلیت های کانالی بر اساس فاصله و طول مسیر بین این دو قسمت متفاوت بوده اما با توجه به سؤالات مکرر سازندگان واحدهای مسکونی به‌عنوان یک برآورد کلی می‌توان هزینه اجرای آن‌ها را حدود 20% تا 30% از قیمت اولیه داکت اسپلیت را در نظر گرفت. البته لازم به تأکید است که این برآورد تقریبی است.
جمع‌بندی
همان‌طور که در این محتوا مطالعه نمودید، داکت اسپلیت نوعی سیستم سرمایشی گرمایشی است که در فصل سرد زمستان محیط را گرم و در فصل گرم تابستان محیط را خنک می‌کند. در همین راستا نیز باید تأکید کنیم که هدف ما در این نوشتار بررسی کامل این نوع از سیستم‌ها بود که امیدواریم به‌منظور یک تصمیم‌گیری و خرید موفق کارا بوده باشد. در پایان نیز از اینکه با سازه یاب همراه هستید بی‌اندازه خرسندیم.
