محتوا :
تهویه مطبوع کاربرد و انواع آن
سیستم‌های گرمایش، سرمایش، تهویه و تهویه مطبوع بخشی بسیار مهم از ساختمان هستند که وظیفه اصلی آنها کنترل وضعیت دما و رطوبت و کیفیت هوای داخل واحدهاست. وجود سیستم‌های مناسب تهویه مطبوع یکی از ضروری‌ترین بخش‌های هر ساختمان به شمار می‌رود که بدون آن نمی‌توان فضای آرامش و راحتی را تجربه کرد. این چهار مورد که مهم‌ترین مباحث علم مکانیک به‌حساب می‌آیند را به‌صورت اختصاری HVAC می‌نامند. به یاد داشته باشیدکه ازنظر اصولی سیستم‌های تهویه مطبوع در حقیقت بخشی از واحد HVAC است اما به‌صورت کلی به این سیستم تهویه مطبوع ساختمان هم می‌گویند.
تهویه مطبوع عبارتی است که برای ایجاد شرایط استاندارد زیستی ازنظر هوایی و دمایی محیط داخلی به کار می‌رود.
بیشتر بخوانید : مراحل گرفتن جواز پایان کار در ساختمان های در حال ساخت
به عبارت ساده‌تر تهویه مطبوع به‌صورت کلی فناوری یا مجموعه‌ای از فناوری‌هاست که برای رساندن شرایط هوا و دمای داخل واحد به وضعیت مناسب و ایده آل به کار گرفته می‌شود.
سیستم تهویه مطبوع در ساختمان را مهندس مکانیک طراحی می‌کند. مهندس مکانیک برای طراحی این سیستم باید از اصول ترمودینامیک، مکانیک سیالات و اصول انتقال حرارت به‌درستی استفاده کند.
بیشتر بخوانید : ترموود چیست؟
شرایط تهویه مطبوع استانداردهایی دارد که اغلب بر اساس استاندارد اشری ASHRAE تنظیم می‌شوند. این استاندارد بین‌المللی در مبحث‌های چهاردهم و شانزدهم نظام‌مهندسی کشور مورد تأیید قرارگرفته‌اند و مهندسان داخلی نیز اغلب از نرم‌افزار آنالیز ساعتی کریر برای محاسبه بارهای حرارتی و برودتی بهره می‌برند.
در این مقاله قصد داریم تا بیشتر در مورد سیستم تهویه مطبوع کاربرد و انواع آن با شما صحبت کنیم تا اطلاعات جامعی از یکی دیگر از بخش‌های حیاتی صنعت ساختمان‌سازی به دست بیاورید. با ما همراه باشید.
انواع تهویه مطبوع
تقریباً نصف انرژی که هر نفر در طول زندگی خودمصرف می‌کند به‌صورت گرما یا سرما است. البته سرما نوعی انرژی نیست بلکه از دست دادن انرژی است، اما به هر صورت از دست دادن انرژی هم نوعی از مصرف آن است. این امر به‌خوبی نشان می‌دهد که اهمیت سیستم‌های تهویه مطبوع برای کنترل دمای محل زندگی چقدر بالاست. سیستمی که بتواند بدون مصرف انرژی زیاد دمای فضای داخلی را متعادل کند و مایه آسایش ساکنین باشد.
بیشتر بخولنید: با مراحل گرفتن جواز ساخت آشنا شوید
برای تشخیص انواع تهویه مطبوع باید ابتدا کاربردهای آن بر اساس شرایط مختلف را بررسی کرد تا بتوان برای آن انواع مختلفی قائل شد. در ادامه به یکی از رایج‌ترین تقسیم‌بندی‌ها از انواع سیستم‌های تهویه اشاره می‌کنیم.
سیستم‌های تهویه مطبوع تک‌مرحله‌ای
معمولاً افرادی که در شرایط آب و هوایی خیلی سرد یا خیلی گرم زندگی می‌کنند باید از انواع تک‌مرحله‌ای سیستم‌های تهویه استفاده کنند. تهویه مطبوع تک‌مرحله‌ای سیستم‌های ساده‌ای هستند که گرما یا سرما تولید می‌کنند. این نوع از سیستم‌ها ساده‌ترین نوع سیستم‌های تهویه مطبوع به شمار رفته و در کنار ارزان بودن قیمتشان بازدهی پایینی هم دارند. از طرف دیگر تهویه‌های مطبوع تک‌مرحله‌ای ازنظر درجه‌بندی آن‌قدرها هم قابل‌کنترل نیستند و در هر شرایطی با تمام ظرفیت خودکار می‌کنند. این اتفاق باعث می‌شود که در دسته سیستم‌های تهویه پرمصرف جای بگیرند.
سیستم‌های تهویه مطبوع فن دار
این نوع از سیستم‌های تهویه یک مرحله از سیسم های ساده تک‌مرحله‌ای جلوتر هستند. به این صورت که برای کاهش مصرف انرژی در آنها فن‌هایی کار گذاشته‌شده که می‌توانند سرعت‌های متفاوتی داشته باشند. اما انوع فن دار تهویه مطبوع نیز چندان کارایی نداشته و ازنظر بازده ابداً به سیستم‌های تهویه چندمرحله‌ای نمی‌رسند. علاوه بر این در بلندمدت هزینه نگهداری آن باعث می‌شود که در دسته سیستم‌های تهویه مطبوع گران‌قیمت جای بگیرند.
سیستم تهویه مطبوع ناحیه‌ای
همان‌طور که از نامشان هم پیدا است، این نوع از سیستم‌های تهویه مطبوع برای کنترل دمای بخش‌های خاصی از واحد مورداستفاده قرار می‌گیرند. مهندسان سیستم‌های تهویه مطبوع ناحیه‌ای را به این صورت می‌سازند که با استفاده از دمپر در درون داکت یا دریچه، حرارت را کنترل می‌کنند. دمپر وسیله‌ای است که می‌تواند به شکل انتخابی جریانات هوا را مسدود یا آزاد کند. با استفاده از این نوع سیستم ترکیبی می‌توان از مصرف انرژی در گرمادهی یا سرمادهی بخش‌هایی از خانه که کسی در آنها نیست جلوگیری کرد. که این امر باعث می‌شود مصرف و بازدهی انرژی در این نوع سیستم‌های بسیار بالا و مناسب باشد.
بیشتر بخوانبد: فونداسیون چیست؟
تهویه حرارتی و رطوبتی
آخرین نوع از سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌هایی هستند که علاوه بر کنترل شرایط دمایی واحد، میزان و حجم رطوبت را نیز کنترل می‌کنند. این سیستم‌ها برای کنترل رطوبت از لوازم ایجادکننده و البته از بین برنده رطوبت استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید : 10 مورد از مصالح مهم و کاربردی در صنعت ساختمان
استفاده از این نوع سیستم تهویه مطبوع بیشتر مناسب افرادی است که ساکن مناطق خشک و گرمسیری هستند. چراکه در چنان شرایطی کنترل میزان رطوبت واحد اهمیت زیادی برای راحتی و البته سلامت فرد دارد.
دسته‌بندی سیستم‌های تهویه مطبوع
واقعیت این است که دسته‌بندی‌های دقیق و همه‌شمولی برای سیستم‌های تهویه مطبوع وجود ندارد. به همین خاطر رویکردهای متفاوت و مختلفی برای تقسیم‌بندی تهویه مطبوع به انواع مختلف در دسترس هستند. البته بسیاری از این دسته‌بندی‌های مربوط به تهویه مطبوع، کاربرد و انواع آن مشابهت‌های زیادی باهم دارند.
بیضشتر بخوانبد : بانک اطلاعات ساختمان سازه یاب و مزایای آن
چیزی که تمام دسته‌بندی‌ها در آن اشتراک نظر دارند این است که سیستم تهویه ا به‌صورت کلی می‌توان به سه بخش مرکزی، مجزا و ترکیبی تقسیم کرد.
ازجمله سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی می‌توان به چیلر و فن کویل اشاره کرد. همچنین اسپلیت دیواری و کولرآبی نیز در دسته تهویه مطبوع مجزا جای می‌گیرند. از آن‌طرف سیستم‌هایی همچون موتورخانه گرمایشی مرکزی با رادیاتور، کویل های آب گرم، اسپلیت های دیواری غیرمستقل و داکت های کولرآبی هم جزو دسته تهویه مطبوع ترکیبی جای می‌گیرند.
بیشتر بخوانید : کابینت و انواع آن
اما همان‌طور که اشاره شد سیستم‌های تهویه مطبوع برای کنترل دما هستند. و دما علاوه بر گرمایش، بخش سرمایش یا برودتی را هم شامل می‌شود. به‌صورت کلی سیستم‌های تهویه مطبوع درزمینهٔ سرمایش را می‌شود به دو بخش کلی تقسیم‌بندی کرد:
تمام برقی
ترکیبی (گاز و برق)
ازجمله تهویه‌های مطبوع تمام برقی می‌توان چیلرهای تراکمی، اسپلیت کانالی و VRF را مثال زد. و نمونه‌های تهویه مطبوع ترکیبی هم شامل چیلرهای جذبی GHP یا پمپ حرارتی هستند.
بیشتر بخوانید : بانک مشاغل ساختمان ساختمان
این نوع دسته‌بندی بر اساس برچسب انرژی انجام‌شده است.
یکی دیگر از دسته‌بندی‌های رایج برای تعیین سیستم تهویه مطبوع و انواع آن، تقسیم‌بندی بر اساس طرز خنک‌سازی کندانسور است. طبق این دسته‌بندی می‌توان سیستم‌های تهویه را به دو بخش آب خنک و هوا خنک تفکیک کرد.
ازجمله سیستم‌های تهویه مطبوع آب خنک می‌توان به چیلرهای جذبی یا تراکمی آب خنک اشاره کرد که البته به خنک‌کننده نیاز دارند. و ازجمله سیستم‌های هوا خنک نیز می‌توان به مواردی همچون چیلر تراکمی هوا خنک، اسپلیت، اسپلیت کانالی، VRF، GHP و یا پمپ حرارتی اشاره نمود.
بیشتر بخوانید: پروژه های تهران
اما شیوه‌های دسته‌بندی سیستم تهویه مطبوع کاربرد و انواع آن بازهم می‌تواند متفاوت باشد. یکی از روش‌های دسته‌بندی، تقسیم کردن بر اساس سیال انتقال حرارت است. که در این تقسیم‌بندی سیستم‌های تهویه مطبوع را به بخش‌های زیر تفکیک می‌کنند:
سیستم‌های آبی
سیستم‌های با مایع مبرد
در سیستم‌های آبی، همان‌طور که از نامش هم پیدا است سیال انتقال‌دهنده حرارت آب است. حرارتی که به‌واسطه چیلر یا بویلر و دیگ بخار تولید می‌شود و سپس از طریق آب توسط پمپ‌ها به واحدها می‌رسد.
سیستم‌های مایع مبرد اما هوا را در قسمت اوپراتور سرد می‌کنند و با استفاده از سیال هوا رطوبت، فشار و کیفیت هوای داخلی را تنظیم می‌نمایند. ازجمله این نوع از سیستم‌های تهویه مطبوع می‌توان به VRF، اسپلیت های کانالی و اسپلیت های دیواری اشاره کرد.
بیشتر بخوانید : شماره موبایل کارفرمایان ساختمانی
اما یکی دیگر از دسته‌بندی‌های موجود برای سیستم تهویه مطبوع کاربرد و انواع آن، تقسیم‌بندی بر اساس نوع انتقال حرارت است. از این منظر سیستم‌های تهویه به دو بخش زیر تفکیک می‌شوند:
لوله گالوانیزه
کانال هوا
در تهویه مطبوع با لوله گالوانیزه، انتقال سیالات کنترل دما از طریق لوله‌های گالوانیزه صورت می‌پذیرد. اما در سیستم‌های کانال هوایی، طبیعتاً از ایرواشر و هوارسان و کانال‌های کولری برای انتقال هوا به‌عنوان عامل کنترل‌کننده در تهویه استفاده می‌شود. گرچه این دسته‌بندی هم بر اساس عامل کنترل‌کننده تهویه صورت گرفته، اما راهکار انتقال آن پارامتر اصلی تفکیک آن‌هاست.
تجهیزات سیستم تهویه مطبوع
درباره انواع کلی و دسته‌بندی‌های سیستم‌های تهویه مطبوع صحبت کردیم. اما تمام این سیستم‌ها برای اینکه اجرا شوند به تجهیزات خاصی احتیاج درند. درواقع می‌توان گفت آنچه مردم به‌عنوان سیستم تهویه مطبوع می‌شناسند، در حقیقت تجهیزات مورداستفاده برای آن سیستم است. برای مثال کولرآبی یا گازی هرکدام یکی از تجهیزات مورداستفاده برای طراحی و اجرای سیستم تهویه مطبوع به شمار می‌روند. ازاین‌جهت مهم‌ترین تجهیزات مختلفی که برای سیستم تهویه مطبوع ساختمان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند را در زیر باهم بررسی می‌کنیم.
پمپ حرارتی
پمپ‌های حرارتی یکی از پیشرفته‌ترین و بهترین انواع تجهیزات حرارتی هستند که در برخی از ساختمان‌ها به کار می‌روند. همان‌طور که می‌دانید گرما طبیعتاً تمایل دارد تا از جسم یا محیط گرم به جسم یا محیط سرد منتقل شود. ولی پمپ حرارتی وسیله‌ای است که این جریان انتقال دما را برعکس می‌کند. یعنی گرما را از جسم سرد به جسم گرم منتقل می‌کند.
این سیستم کارایی و بازدهی بالایی دارد. برای درک بهتر پمپ‌های حرارتی می‌توانید به یخچال‌های خود دقت کنید. موتور یخچال هم با کارکردی تقریباً مشابه هوای سرد را به درون یخچال و هوای گرم را به بیرون منتقل می‌کند. پمپ هم با همین روند هوای سرد را به خارج از خانه و هوای گرم را به داخل هدایت می‌کند.
توجه داشته باشید که با برعکس کردن جریان هوا در پمپ‌های حرارتی می‌توان از این وسیله برای خنک کردن فضای داخلی هم استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : معرفی پروژه های ساختمانی
یونیت پشت‌بامی
یونیت‌های پشت‌بامی را بانام دستگاه انتقال هوا یا Air Hnadler هم می‌شناسند. همان‌طور که از اسمش پیدا است از این سیستم تهویه مطبوع روی پشت‌بام استفاده می‌شود. این دستگاه در حقیقت از یک جعبه تعبیه‌شده روی پشت‌بام تشکیل‌شده که داخلش دمنده و المان‌های گرمایشی و سرمایشی، دمپر و غیره وجود دارند. تجهیزات یونیت پشت‌بامی بازده و کیفیت بسیار مناسبی دارد. از این تجهیزات تهویه مطبوع بیشتر برای ساختمان‌های بزرگ اداری استفاده می‌شود.
پکیج تهویه مطبوع
پکج های تهویه مطبوع شباهت زیادی با تجهیزات یونیت پشت‌بامی دارند، با این فرق که اغلب برای واحدهای مسکونی کاربرد دارند. پکیج‌های تهویه مطبوع خودشان انواع مختلفی دارند که به آنها اشاره می‌کنیم.
پکیج با کندانسور خنک شونده توسط آب
همان‌طور که از اسمش هم مشخص است، آب عامل اصلی خنک‌کننده و کندانسور این سیستم‌ها است. به یاد داشته باشید که برای عملکرد مناسب پکیج‌های کندانسور آب، منابع آبی آن باید به‌صورت منظم و به مقدار کافی تأمین باشد.
پکیج با کندانسور خنک شونده توسط هوا
این نوع از پکیج‌های تهویه مطبوع یک فن دارند که هوا را قبل از عبور از کویل های کندانسور به داخل محفظه می‌کشد. و از هوای واردشده به‌عنوان عامل خنک‌کننده استفاده می‌کند. محبوبیت این نوع پکیج‌های تهویه مطبوع از نوع قبلی آبی بسیار بیشتر است چراکه نیاز به نگهداری کمتری دارند و لازم نیست فرد همیشه مراقب منابع آبی سیستم پکیج باشد.
تهویه مطبوع اسپلیت
در تجهیزات تهویه مطبوع اسپلیت بخش‌های کندانسور و کمپرسور دستگاه در خارج اتاق قرارگرفته‌اند و بخش‌هایی مانند دمنده و تبخیرکننده در فضای داخلی قرار می‌گیرند.
تهویه مطبوع اسپلیت را می‌توان به دودسته اسپلیت کوچک و اسپلیت مرکزی تقسیم کرد.
بیشتر بخوانید : داکت اسپلیت
در تجهیزات اسپلیت مرکزی کمپرسور، کندانسور و اوپراتور همگی داخل یک پکیج بوده و در مکانی نزدیک خانه یا روی سقف نصب می‌شوند. البته نوع دیگری از اسپلیت مرکزی وجود دارد که در آن کندانسور و کمپرسور بیرون از واحد، و اوپراتور در داخل قرار می‌گیرند و با استفاده از کانال، جریان هوا در فضای داخلی توزیع می‌شود.
تجهیزات تهویه مطبوع بدون داکت
سیستم‌های بدون داکت کوچک‌ترین و پرفروش‌ترین تجهیزات تهویه مطبوع هستند. تجهیزات بدون داکت که همان‌طور که در بالا گفتیم به آن اسپلیت کوچک می‌گویند برای تهویه فضاهای کوچک مانند تک اتاق‌های بزرگ یا چند اتاق کوچک مورداستفاده قرار می‌گیرند.
ازنظر جاگیری اسپلیت های کوچک کمترین فضای ممکن را اشغال می‌کنند، همچنین می‌توانید کمپرسور و مبدل حرارتی آن را در فاصله دورتری از ساختمان قرار دهید. از همین رو می‌توان به شیوه‌های متنوعی از اسپلیت بدون داکت استفاده کرد.
پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین سیستم‌های تهویه مطبوع برای فضاهای خانگی یا محیط‌های کوچک اداری و تجاری، تجهیزات اسپلیت کوچک یا بدون داکت هستند.
سخن آخر
سیستم‌های تهویه مطبوع در ساختمان کیفیت هوای داخل واحد را ازنظر دما، رطوبت و تازگی کنترل می‌کنند. از همین رو یکی از بخش‌های بسیرا مهم در هر ساختمان به شما می‌روند. با توجه به انواع مختلفی که از تهویه مطبوع وجود دارد، شما باید متناسب با شرایط ساختمان بهترین سیستم را انتخاب کنید.
شما می‌توانید کسب اطلاعات بیشتر درمورد سیستم‌های تهویه مطبوع کاربرد و انواع آن، همچنین برای استعلام قیمت روز سیستم تهویه مطبوع با کارشناسان ما در سازه یاب تماس بگیرید.
