سیستم اعلام حریق

یکی از اصلی ترین آسیب هایی که ممکن است به یک سازه وارد شود مربوط به حوادث آتش سوزی و حریق است. غالب مواقع اگر این حوادث، به موقع تشخیص داده شوند می توان از وقوع فجایع مختلف جلوگیری کرد. یکی از وسایل و ابزارهایی که می تواند به تشخیص به موقع آتش سوزی کمک کند، سیستم اعلام حریق است.

این سیستم خود از بخش های زیادی تشکیل شده است که هر کدام می توانند آتش سوزی را متوجه شده و اعلام کنند. سیستم اعلام حریق از تشخیص دهنده دود( دتکتور دود)، حرارت، شعله و گاز تشکیل شده است. به این ترتیب، سنسورهای این سیستم به محض مشاهده یا احساس دود، حرارت یا شعله ی آتش، از طریق آژیرها و فلاشرها، اعلام آتش سوزی و حریق می کنند.

حالا باید چند نکته ی مهم را در نظر داشته باشید. اول از هر چیزی طراحی و نصب درست این سیستم است که می تواند تمام کارایی آن را به خدمت بگیرد. در حال حاضر شاید ساختمان های زیادی را دیده باشید که مجهز به سیستم های اعلام حریق هستند اما شاید حتی 10 درصد آن ها نیز به درستی کار نکنند. در واقع بعد از سپری شدن چند ماه، سیستم های کار شده، خاموش می شوند.

اگر این سیستم های اعلام حریق جدی تر گرفته شوند، می توانند از بروز خسارت های مالی و جانی خیلی زیادی جلوگیری کنند. این سیستم ها با تشخیص به موقع حریق، از عواقب وحشتناک زیادی جلوگیری خواهند کرد.

بخش های تشکیل دهنده سیستم اعلام آتش سوزی

اگر بخواهیم به بخش های متفاوت سیستم اعلام حریق اشاره کنیم، باید بخش های زیر را در نظر بگیریم:

مرکز کنترل اعلام حریق(کنترل پنل): این بخش از سیستم، وظیفه ی کنترل ورودی و خروجی را بر عهده دارد.

تجهیزات ورودی

این تجهیزات، فاکتورهای خارجی که می توانند نشان دهنده ی حریق باشند را دریافت می کنند. این تجهیزات شامل تشخیص دهنده های دود، حرارت، گاز یا شعله، شستی اعلام حریق و ..هستند.

تجهیزات مربوط به هشدار

سیستم اعلام حریق بعد از کشف حریق، باید آن را به اطلاع ساکنین برساند که برخی از ابزارهای آن برای اعلام حریق، شامل آژیر و فلاشر هاست.

منبع تغذیه

این دستگاه به هر حال با برق کار می کند و نیازمند یک منبع تغذیه است که آن را در طول مدت فعالیتش روشن نگه دارد.

البته تجهیزات دیگری نیز در این سیستم ها به کار می روند. این نکته به مدل سیستم اعلام حریق دارد اما به هر حال اصلی ترین اجزای یک سیستم اعلام آتش سوزی، همین مواردی بود که اعلام کردیم.

کنترل پنل اعلام حریق

یکی از اصلی ترین بخش های یک سیستم اعلان حریق، کنترل پنل است. این دستگاه به طور کلی، وظیفه ی کنترل سیستم را بر عهده دارد. به طور کلی 5 نوع کنترل پنل در دستگاه های اعلام حریق است:

اولین مورد، کنترل پنل اعلام حریق متعارف و معمولی است.

دومین مورد، مربوط به کنترل پنل های آدرس پذیر است که ممکن است از دو نوع معمولی یا آنالوگ باشند.

کنترل پنل اعلام حریق بی سیم

کنترل پنل های ترکیبی که قابلیت های کنترل پنل های متفاوت را در هم ترکیب کرده است.

کنترل پنل های اطفای حریق که برای خاموش کردن آتش به کار بروند.

دقت داشته باشید که جای نصب این کنترل پنل باید به خوبی مشخص شده باشد و همواره روشنایی خوبی داشته باشد.

بیشتر مواقع کنترل پنل ها را در اتاق اشخاصی می گذارند که وظیفه ی خاصی نسبت به ساختمان دارند. مثلا اتاق های نگهبانی یا سرایداری، مرکز اطلاعات هتل یا… در صورتی که از این سیستم ها در پروژه های صنعتی و تجاری بزرگ نیز استفاده می شود، کنترل پنل را باید در جایی قرار داد که افراد مسئول بتوانند به سادگی به آن جا رفت و آمد داشته باشند.

به طور کلی باید اشاره کنیم که تابلوهای کنترل مرکزی را جایی نصب کنید که احتمال حریق در آن ها کمتر است و در عین حال، محل رفت و آمد پرسنل ساختمان در آن جا زیادی است. به این ترتیب علاوه بر این که خود کنترل پنل از گزند آتش دور می ماند، پرسنل نیز به سرعت از آتش سوزی با خبر شده و قادر به اطفای آن خواهند بود.

هر چقدر که این محل ایمن تر باشد کار پرسنل آتش نشانی نیز راحت تر خواهد بود. خیلی وقت ها توصیه می شود که نقشه ی محل قرارگیری کنترل پنل سیستم اعلام حریق در نقشه ی ساختمان گنجانده شده و بایگانی شود تا در صورت آتش سوزی، آتش نشانان بتوانند سریع تر و راحت تر به آن دسترسی داشته باشند و به این ترتیب عملیات امداد و نجات راحت تر صورت بگیرد.

یکی دیگر از نکات خیلی مهم در این راستا این است که حتما نصب سیستم اعلام حریق را بر اساس دستورالعمل هایی که در کاتالوگ آن آمده است، انجام بدهید چرا که مدل های مختلفی از کنترل پنل ها وجود دارد.

بیشتر بخوانید : انواع  تاسیسات برق ساختمانی

انواع تشخیص دهنده های دود در سیستم های اعلام حریق

به طور کلی دتکتورها یا همان تشخیص دهنده های دود، بخش مهمی از سیستم اعلام حریق هستند که در انواع مختلفی تولید می شوند. در ادامه به برخی از مهم ترین تشخیص دهنده های دود اشاره کرده ایم. با ما همراه باشید:

کاشف دودی

دتکتورهای دودی، خیلی ساده و راحت بر اساس وجود دود در محیط، اعلام آتش سوزی می کنند. البته سیستم تشخیص دود این دستگاه نیز ممکن است متفاوت باشد. در واقع چندین نوع سیستم تشخیص دود در تشخیص دهنده ها داریم:

کاشف دود خطی

این نوع تشخیص دهنده به شکل انعکاسی عمل می کند و فرستند و گیرنده ی آن نیز به صورت مجزا هستند.

کاشف دود نقطه ای

این تشخیص دهنده ی دود از نوع نوری است.

کاشف دود مکشی

با مکش دود به داخل دستگاه، تشخیص آتش سوزی می دهد.

کاشف دود کانال

کاشف دود ویدیویی

کاشف دود نقطه ای

یکی دیگر از کشف کننده های دود، کاشف دود نقطه ای است که البته خود به دو نوع تقسیم می شوند:

-کاشف دود نقطه ای با محفظه یونی: این تشخیص دهنده ها در ابتدا ذرات دود را یونیزه می کند. این کاشف ها بر اساس رادیواکتیو کار می کنند که البته مدتهاست که دیگر به کار نمیروند چرا که اثرات مخرب زیادی بر محیط زیست می گذارند. به همین دلیل است که به طور کلی از رده خارج شده اند. البته شاید بتوانید این سیستم ها را در برخی از ساختمان های خیلی قدیمی ببینید.

این دستگاه ها برای یونیزه کردن دود از نوعی ماده ی رادیواکتیو خیلی ضعیف به نام آمریسیوم استفاده می کنند. هم چنین دارای دو الکترود هستند که یکی مثبت و یکی دیگر، منفی است. برای این که ورود دود تشخیص داده شود، از جریان الکتریکی ضعیفی که میان این دو الکترود مثبت و منفی وجود دارد، بهره می گیرند. اگر دود به درون محفظه ی تشخیص دهنده وارد شود، به یونهایی که در این محفظه وجود دارند می چسبند. به این ترتیب میزان جریان الکتریکی ضعیفی که میان دو الکترود وجود دارد را تضعیف می کنند. به این ترتیب سیستم اعلام وجود دود و حریق خواهد کرد.

اما همان طور که گفتیم، این سیستم ها مدتهاست که دیگر کاربردی ندارند.

شف کننده ی دود نوری: این سیستم ها که کاملا جدید و پیشرفته به حساب می آیند، بر اساس بزرگی ذرات دود کار می کنند. به این ترتیب کاری با ذرات کوچک ندارند و به همین خاطر احتمال هشدار اشتباه آن ها نیز کم است. این تشخیص دهنده برای تشخیص آتش از خاصیت پراکندگی نور استفاده می کند. داخل این تشخیص دهنده، یک فرستند و یک گیرنده است که محور نوری متفاوتی دارند و در هر دو سمت محفظه ی دتکتور قرار گرفته اند. اگر بخواهیم ساده تر بگوییم، باید اشاره کنیم که معنای این سیستم قرار گیری، این است که همدیگر را نمی بینند. به این ترتیب زمانی که دود وارد محفظه می شود، نور به آن ها برخورد می کند و منعکس می شود. به این ترتیب گیرنده این انعکاس نوری را دریافت می کند و بسته به مقدار نور رسیده، تشخیص می دهد که چقدر مسئله جدی است.

شستی اعلام حریق

از دیگر بخش های مهم یک سیستم اعلام حریق، شستی اعلام حریق است که بیشتر مواقع برای راه اندازی خودکار سیستم به کار می رود. به این ترتیب که هنگام آتش سوزی، خود به خود سیستم را به کار می اندازد. همچنین در رنگ های مختلف تولید می شود و کاربردهای متفاوتی در سیستم اطفاء حریق نیز دارد.

آژیر اعلام حریق

همان طور که از نامش نیز پیداست، آژیر اعلام حریق وظیفه ی اطلاع آتش سوزی به ساکنین را بر عهده دارد. این هشدار ممکن است هم به صورت صوتی( آژیر) و هم به صورت تصویری( فلاشر) باشد. گاهی مواقع از آژیرهای سخنگو یا زنگ های اعلام خطر و بلندگوهای مختلف نیز برای اعلام آتش سوزی و هدایت ساکنین به خارج ساختمان نیز استفاده کنند.

بیشتر بخوانید : تاسیسات ساختمانی

دقت داشته باشید که حتما این دستگاه ها به درستی کار کنند وگرنه کل سیستم اعلام حریق بی فایده خواهد بود.

وب سایت سازه یاب، به عنوان یکی از دارندگان بهترین بانک های اطلاعات ساختمانی کشور، می تواند مرجع فوق العاده ای برای پیدا کردن پروژه های ساختمانی مختلفی باشد که نیازمند سیستم اعلام حریق هستند. بنابراین اگر در مشاغل مربوط به نصب و اجرای سیستم اعلام حریق و آتش سوزی هستید، بهترین گزینه ی شما خرید یک بانک اطلاعات ساختمانی و یافتن مشتریان بالقوه تان است.

چه عواملی منجر به وقوع هشدار کاذب می شود؟

خیلی مواقع ممکن است که این سیستم ها به شکل اشتباهی فعال شوند. بیشتر این هشدارهای کاذب در اثر عوامل زیر به وجود می آیند:

• پخت و پزهایی که دود زیادی تولید می کنند.
• بخار زیاد حمام یا کارهایی که بخار تولید می کنند.
• مصرف زیاد سیگار یا دیگر دخانیات
• گرد و غبار زیاد که ممکن است مثلا به خاطر تمیز کاری منزل یا امور صنعتی صورت بگیرد.
• ورود حشرات به داخل محفظه
• جریان بالای هوا
• هرگونه دودی که منبعی به جز آتش سوزی دارد.
• ذوب کردن یا برش دادن اشیاء یا کارهایی که حرارت زیادی تولید می کند.
• گاهی مواقع دیده شده که بخور دادن نیز منجر به روشن شدن آژیر هشدار می شود.
• رطوبت بالا نیز در برخی مواقع منجر به هشدار کاذب می شود.
• روشن کردن شمع و عود
• دستکاری سیستم هشدار
• فشار بیش از حد به سیستم های اسپرینکلر که با سیستم هشدار در تماس هستند.

اما در صورتی که سیستم اعلام حریق درستی را استفاده کنید و از بهترین افراد برای اجرا و نصب آن درخواست کنید، مطمئن باشید که این مشکلات به وجود نخواهد آمد.

جدیدترین سیستم اعلام حریق

به طور کلی دو نوع خیلی پیشرفته از سیستم های اعلام حریق وجود دارد: سیستم وایرلس و سیستم های هوشمند!

سیستم اعلام حریق وایرلس( بی سیم) : همان طور که از نامش نیز پیداست این سیستم نیازی به سیم کشی و کابل کشی ندارد و ارتباط اجزا با کنترل پنل بدون سیم خواهد بود. نصب خیلی ساده و راحتی هم دارد.

بیشتر مواقع بیمارستان ها از این نوع سیستم استفاده می کنند چرا که قادر به توقف فعالیت خود نیستند. آثار باستانی نیز از این نوع سیستم استفاده می کنند چرا که هرگونه تعلل و تاخیر برای روشن کردن دستی سیستم، می تواند منجر به بروز فاجعه شود.

سیستم اعلام حریق هوشمند: این سیستم، به شدت هوشمند است و امکانات سختی افزاری و نرم افزاری خاصی دارد. در واقع این سیستم آدرس پذیر است. به این معنی که می توان این سیستم را به دیگر سیستم های ایمنی و امنیتی محیط متصل کرد.

تشخیص دهنده های سیستم اعلام حریق هوشمند مثل سنسور عمل می کنند و به طور دائم، در حال بررسی و آنالیز شرایط محیط هستند.

قیمت سیستم اعلام حریق

همان طور که گفتیم مدل های متنوعی برای سیستم های اعلام حریق وجود دارد که بسته به نیاز ساختمان، بزرگی یا کوچک بودن یا فاکتورهای دیگر، می توانید آن ها را انتخاب کنید.

به همین خاطر است که نمی توان قیمت مشخصی را تعیین کرد. به طور کلی شما باید هزینه ی خرید سیستم اعلام حریق و هزینه ی نصب و اجرای آن را کنار بگذارید.

در نهایت این که امیدواریم از این مطلب استفاده کرده باشید.