محتوا :
انسان‌ها از زمانی که روی به ساختمان‌سازی آوردند، به دنبال احداث ساختمان‌های بلندمرتبه بودند. نمونه‌هایی از ساختمان‌های مرتفع به‌جامانده از دوران گذشته نشان می‌دهد که توان فنی این کار نیز برای انسان‌ها وجود داشته است. اما واقعیت این است که یک عامل مهم بازدارنده در این مسیر وجو داشته است. مسئله جابجایی بین طبقات در ساختمان‌های بلندمرتبه به‌عنوان یک مشکل جدی به شمار می‌رفت. امکان اینکه در هرلحظه از شبانه‌روز بین از تعداد زیادی پله برای رفت‌وآمد بین طبقات استفاده شود، مشکل بزرگی بود که عملاً باعث می‌شد انسان‌ها از بنای ساختمان‌های مرتفع چشم‌پوشی کنند. اما ابداع آسانسور به‌یک‌باره این چالش بزرگ را از پیش روی انسان‌ها برداشت. در این مقاله قصد داریم تا درباره آسانسور و انواع آن به‌طور مفصل بحث کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
آسانسور چیست؟
آسانسور به سازه‌ای گفته می‌شود که برای حمل‌ونقل اشخاص و بار به‌صورت عمودی در یک ساختمان یا سازه دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد. آسانسورها به‌طورکلی توسط موتورهای الکتریکی راه‌اندازی می‌شوند که یا از کابل کششی حرکتی و یا سیستم‌های وزنه تعادل مثل چاله یا پمپ مایع هیدرولیک برای بالابردن یک پیستون استوانه‌ای مانند جک استفاده می‌کنند. البته در ادامه وقتی درباره آسانسور و انواع آن بحث کنیم، بیشتر درباره این مکانیزم‌ها توضیح خواهیم داد.
بیشتر بخوانید : معرفی پروژه های ساختمانی
برای اینکه یک آسانسور ساخته شود، مجموعه‌ای از علوم از جمله مکانیک، الکترونیک، معماری و صنایع دخیل هستند. البته در گذشته بیشتر قطعات آسانسورها مکانیکی و الکترونیکی بودند ولی با توسعه علوم و پیشرفت تکنولوژی، قطعاتی به نام نیمه‌هادی‌ها تولید شدند که در آسانسورها مورداستفاده قرار گرفتند. همچنین ورود حوزه علوم هوش مصنوعی به صنعت، این وسیله نیز تکامل یافت و به‌عنوان یک وسیله کاملاً کاربردی در ساختمان‌های مختلف مورداستفاده قرار گرفت.
تاریخچه آسانسور و انواع آن
قبل از پرداختن به مبحث آسانسور و انواع آن کمی درباره تاریخچه آن بحث می‌کنیم. در گذشته بالابرهایی توسط افراد مختلف طراحی و اجراشده بود اما هیچ‌کدام از سطح ایمنی مناسبی برخوردار نبودند و به همین دلیل اصلاً قابلیت اعتماد و اطمینان نداشتند. آنچه درباره تاریخچه آسانسور به دست آوردیم، نشان می‌دهد که یک مهندس مکانیک آمریکایی به نام الیشا اوتیس موفق شده است که با افزودن نوعی چرخ ضامن‌دار در ساختار آسانسور کاری کند که حتی اگر طناب بالابر پاره شود، از سقوط آن جلوگیری کند. نتیجه درستاور اوتیس در سال 1854 در یک نمایشگاه در کشور آمریکا رونمایی شد و سرمنشأ انقلابی در توسعه و پیشرفت بالابرها شد.
بیشتر بخوانید : شماره موبایل کارفرمایان ساختمانی
احداث و تعمیر آسانسورها در ابتدای امر یک مسئله کاملاً فنی و تجربی به شمار می‌رفت. افراد برای متخصص شدن در این حوزه صرفاً باید زیر نظر یک استاد ماهر کار می‌کردند و هیچ منبع یا دوره آموزشی در این حوزه برگزار نمی‌شد. اما در سال 1995 برای نخستین بار دوره آموزشی آسانسور در کشور انگلستان برگزار شد. پس‌ازآن اهمیت ساخت‌وساز آسانسورها تا حدی افزایش پیدا کرد که مجموعه‌های دانشگاهی و مدارس نیز سرفصل‌ها درسی را به این موضوع اختصاص دادند. نخستین واحد درسی در مقطع کارشناسی نیز در سال 1998 در کشور انگلستان و در دانشگاه نورث همپتون برگزار شد. در ادامه در خصوص آسانسور و انواع آن بیشتر بحث خواهیم کرد.
انواع آسانسور
آسانسورها از منظر اجزای تشکیل‌دهنده تقریباً مشابه یکدیگر هستند و مکانیزم حرکت و توقف آن‌ها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. آن چیزی که به‌عنوان وجه تمایز میان آسانسورها به شمار می‌رود، نیروی محرکه آن‌ها است. درواقع آن چیزی که سبب حرکت آسانسورها می‌شود، موجب ایجاد تفاوت میان انواع آن‌ها می‌گردد. بر این مبنا آسانسورها به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
بیشتر بخوانید : پروژه های تهران
آسانسورهای کششی
در ادامه بررسی مفهوم آسانسور و انواع آن به اولین نوع آسانسورها یعنی آسانسورهای کششی می‌پردازیم. این دسته از آسانسورها به کمک نیروی محرکه‌ای که توسط یک موتور الکتریکی تأمین می‌شود، حرکت می‌کند. موتور الکتریکی آسانسورهای کششی در بالای چاه آسانسور قرار می‌گیرد. در ساختمان‌هایی که سیستم تهویه مطبوع مرکزی دارند، موتور الکتریکی در موتورخانه تعبیه می‌شود. برای انتقال نیرو و جابجا کردن کابین آسانسور نیز از تعدادی کابل به نام سیم بکسل استفاده می‌شود.
سیم بکسل‌ها ازیک‌طرف به کابین آسانسور متصل می‌شوند و از طرف به وزنه‌های آسانسور که درون قابی فلزی به نام قاب وزنه قرار دارند، وصل هستند. وزنه‌ها برای برقراری تعادل آسانسور مورداستفاده قرار می‌گیرند و مانع از بر هم خوردن تعادل در آن می‌شوند. جنس وزنه‌ها نیز از متریال‌های فلزی مانند چدن یا مصالحی مانند بتن است. برای آنکه وزنه‌ها بتوانند تعادل را در کابین آسانسور برقرار کنند باید وزن زیادی داشته باشند. طبق محاسبات مهندسی این وزنه‌ها باید وزنی معادل کابین آسانسور به‌اضافه نصف وزن ظرفیت آن داشته باشند. به‌طورمعمول در محاسبات ظرفیت آسانسور نیز وزن هر فرد را حدود 75 کیلوگرم در نظر می‌گیرند.
بیشتر بخوانید : بانک مشاغل ساختمانی
اساس کارکرد آسانسورهای کششی
به دلیل سایش و اصطکاکی که بین فلکه موتور و سیم بکسل‌ها به وجود می‌آید، کابین آسانسور بین طبقات جابجا می‌شوند. درواقع این وزنه‌ها هستند که نیروی کششی موردنظر را برا حرکت سیم بکسل‌ها و جابجا کردن کابین آسانسور فراهم می‌کنند.
اگر از وزنه‌های سنگین برای جابجایی آسانسور استفاده نشود، برای جبران انرژی موردنیاز ناچار هستیم تا از موتورهای الکتریکی با توان بسیار زیادتری استفاده کنیم. این مسئله علاوه بر آنکه هزینه اولیه زیادی تحمیل می‌کند، موجب افزایش مصرف برق و بالا رفتن هزینه‌های جری پروژه نیز می‌شود.
بیشتر بخوانید : کابینت و انواع آن
طبیعی است که این وزنه در پایین آمدن آسانسور مزاحمت ایجاد می‌کند، اما چون هر جسم بدون دخالت به پایین سقوط می‌کند پس استفاده از وزنه مانع جدی بر سر راه حرکت آسانسور به شمار نمی‌رود.
آسانسورهای هیدرولیک
در ادامه بحث آسانسور و انواع آن به آسانسورهای هیدرولیک می‌رسیم که در بسیاری از پروژه‌های مسکونی که در سال‌های گذشته اجراشده‌اند، مورداستفاده قرارگرفته‌اند. معمولاً در ساختمان‌هایی که تعداد طبقات آن‌ها از پنج طبق کمتر است می‌توان از این دسته از آسانسورها استفاده نمود.
در این آسانسورها یک موتور سه فاز غوطه‌ور در روغن به همراه یک شیر الکتریکی مخصوص که اصطلاحاً پاور یونیت نامیده می‌شوند وظیفه تأمین فشار روغن برای جک هیدرولیک را دارند. همچنین برای استارت حرکت نیاز به کار کردن یک موتورپمپ هیدرولیک برای راه‌اندازی یک استارتر یا درایو وجود دارد. اما این موتور و فشار تنها درحرکت به سمت بالا موردنیاز است و برای حرکت کابین به سمت پایین نیازی به روشن کردن موتور و مصرف توان نیست و تنها با بازکردن یک شیر و خالی کردن روغن جک کابین به‌آرامی به سمت پایین حرکت می‌کند. درواقع برای پایین آمدن کابین آسانسور هیدرولیک از نیروی جاذبه زمین استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید : بانک اطلاعات ساختمان سازه یاب و مزایای آن
مزایای آسانسورهای هیدرولیکی
مزایای خوبی که این دسته از آسانسورها دارند، موجب شده است که استفاده از آن‌ها در ساختمان‌های مسکونی کوچک از محبوبیت بالایی برخوردار باشد. از جمله مهم‌ترین مزایای این دسته از آسانسورها در مقایسه با سایر آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– شروع حرکت این دسته از آسانسورها بدون وارد شدن شوک و حرکت‌های ناگهانی است و خیلی راحت و نرم حرکت می‌کنند.
– معمولاً خرابی و استهلاک آن‌ها کمتر از سایر انواع آسانسورها است و موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری ساختمان می‌شود.
– همچنین بسیاری از تعمیرکاران آسانسور معتقد هستند که عیب یابی و تعمیر این دسته از آسانسورها راحت‌تر از بقیه است.
– اگر قرار باشد از نمای شیشه‌ای برای ساختمان استفاده شود و آسانسور نیز در مجاورت نمای بیرون تعبیه شود، نمی‌توان از آسانسور کشش استفاده کرد. به این دلیل که سیم بکسل‌های آن نمای نامطلوبی را به وجود می‌آورد. اما استفاده از آسانسورهای هیدرولیکی تا حدود زیادی این مسئله را برطرف می‌کند.
– سازه و کابین آسانسورهای هیدرولیکی معمولاً سبک‌تر از سایر آسانسورها است.
– نیازی به تعبیه اتاقک آسانسور در پشت‌بام ساختمان در اکثر مواقع وجود ندارد.
– این آسانسورها خیلی راحت‌تر با طبقات تراز می‌شوند.
– برای جابجایی بارهای نسبتاً سنگین در ساختمان‌های کمتر از 5 طبقه گزینه مناسبی به شمار می‌روند.
بیشتر بخوانید : 10 مورد از مصالح مهم و کاربردی در صنعت ساختمان
معایب آسانسورهای هیدرولیکی
البته در کنار مزایایی که استفاده از این دسته از آسانسورها دارد، معایبی نیز برای آن‌ها می‌توان ذکر نمود. این دسته از آسانسورها دارای محدویت ارتفاع هستند و همچنین سرعت نسبتاً پایینی در مقایسه با سایر آسانسورها دارند. البته این دو مورد درزمینهٔ استفاده از آن‌ها در ساختمان‌های کمتر از پنج طبقه مشکلی ایجاد نمی‌کند.
در آسانسورهای هیدرولیک به خاطر اینکه کادر وزنه وجود ندارد و سیستم جک هیدرولیکی باید تمامی کابین و مسافران را جابه‌جا کند نیاز به موتورهای قوی تری هست.
آسانسورهای مغناطیسی
در ادامه بحث آسانسور و انواع آن، به آسانسورهای مغناطیسی می‌رسیم. اساس عملکرد آسانسورها مغناطیسی از منطق ساده‌ای پیروی می‌کند. حتماً می‌دانید که درصورتی‌که قطب‌های همنام دو آهنربا به یکدیگر، آن دو از هم فاصله می‌گیرند. دقیقاً از همین مفهوم ساده در طراحی آسانسورهای مغناطیسی استفاده می‌شود. در چاهک این آسانسورها، به‌جای قراردادن ریل آسانسور در دیواره‌ها آهنربای مغناطیسی کار می‌گذارند در کف آسانسور نیز یک آهنربای مغناطیسی با قطب مخالف آهنربای واقع در دیواره‌ها وجود دارد، بااتصال برق نیروی رانش باعث بالا رفتن آسانسور می‌شود.
همان‌طور که احتمالاً متوجه شدید در آسانسورهای مغناطیسی به‌هیچ‌عنوان از سیم بکسل و موتور الکتریکی استفاده نمی‌شود. ازنظر تئوری حتی امکان جابجایی آسانسورها به‌صورت افقی به کمک مکانیزیم فوق وجود دارد. درواقع ابداع این دسته از آسانسورها با وجود ساختمان نسبتاً ساده‌ای که دارند، به‌عنوان یک تحول بزرگ در عرصه ساخت آسانسور به‌حساب می‌آید. تنها عامل محدودکننده استفاده از این آسانسورها، هزینه اولیه بسیار زیادی است که به سازنده تحمیل می‌شود. حتی ازنظر ایمنی نیز قابلیت بسیار بهتری در مقایسه با سایر انواع آسانسورها دارد. باید منتظر ماند و دید که آیا در آینده با کاهش هزینه‌های اولیه ناشی از نصب و راه‌اندازی این آسانسورها، به‌عنوان جایگزین اصلی برای انواع دیگر مطرح خواهند شد یا خیر.
آسانسورهای پیچی
مورد آخری که در بحث آسانسور و انواع آن باید موردبررسی قرار دهیم، آسانسورهای پیچی است. اگر ساختمان موردنظر دارای درنهایت دارای چهار طبقه است و همچنین اگر فضای کمی برای احداث آسانسور در اختیاردارید، استفاده از آسانسورهای پیچی به‌عنوان بهترین گزینه پیش روی شما به شمار می‌رود. آسانسورهای پیچی را می‌توان هم با برق سه‌فاز و هم برق تک‌فاز نصب و راه‌اندازی کرد.
ساختار بخش محرک این دسته از آسانسورها از یک پیچ بلند، مهره و تسمه تشکیل شده است که به کمک یک موتور الکتریکی به حرکت درمی‌آیند. امنیت و ضریب اطمینان آسانسورهای پیچی نیز بسیار بالا است و در مواردی که از این آسانسورها استفاده‌شده است، تاکنون گزارشی مبنی بر سقوط کابین آسانسور گزارش نشده است. این امر به خاطر آن است که مکانیزم این آسانسور در حالت عادی بدون حرکت و قفل است و تسمه تنها عامل حرکت می‌باشد و در صورت پاره شدن تسمه آسانسور از کار می‌ایستد.
موتور این آسانسورها وزن و ابعاد کمی دارد و نیازی به در نظر گرفتن فضایی به‌عنوان موتورخانه برای جانمایی موتور وجود ندارد؛ چراکه روی بدنه کابین آسانسور سوار می‌شود. این دسته از آسانسورها را می‌توان برای جابجایی تعداد نفرات زیاد نیز مورداستفاده قرارداد. البته استفاده از این آسانسورها در کشور ما هنوز چندان رایج نشده است و در موارد محدود مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید : فونداسیون چیست ؟
کلام پایانی
آنچه در این مقاله مطالعه کردید، مطالبی درباره آسانسور و انواع آن بود که به‌عنوان یک تجهیز بسیار پرکاربرد در ساختمان‌های مختلف به شمار می‌رود. امروزه با توجه به‌ضرورت بلندمرتبه‌سازی استفاده از آسانسورها نیز بیش از گذشته رواج پیداکرده است. با توسعه نصب آسانسورها در پروژه‌های مختلف بازار کار تعمیر و نگهداری از آسانسور نیز رونق زیادی پیداکرده است. درصورتی‌که به این کار علاقه‌مند هستید، می‌توانید به گذراندن دوره‌های آموزشی متعددی که در این حوزه در کشور برگزار می‌شود، دانش فنی و مهارت تجربی لازم برای این کار را کسب کنید.
همچنین درصورتی‌که در حال حاضر در حوزه تولید و نصب آسانسور در تهران و کرج فعالیت می‌کنید، ما برای شما یک پیشنهاد ویژه داریم. بانک جامع اطلاعات ساختمان‌های در حال ساخت سازه یاب می‌تواند کمک شایانی به شما در بخش بازاریابی و تبلیغات کسب‌وکارتان بکند. به کمک این بانک اطلاعاتی می‌توانید اطلاعاتی پروژه‌های ساختمانی در دست احداث در شهرهای تهران و کرج را به‌طور کامل و به‌روز در دست داشته باشید. به‌این‌ترتیب قادر هستید تا در کمترین زمان ممکن با سازندگان ارتباط برقرار کنید و خدمات خود را به آن‌ها معرفی نمایید.
همکاران ما در شرکت سازه یاب آماده پاسخ‌گویی به سؤالات احتمالی شما درباره بانک جامع اطلاعات ساختمان سازه یاب هستند.
